چرا مغز انسان ها بزرگ است؟

انسان تنها موجود روی سیاره زمین است که توانسته بر سایر موجودات برتری یافته و از هر نظر حاکم بلامنازع این کره خاکی باشد و به همین خاطر برای بسیاری این سوال مطرح شده که هوش ما چگونه موفق به انجام چنین کاری شده است؟
گویا آی تی – برای درک این موضوع که مغز انسان چگونه سطح هوشی خود را حفظ کرده و نه تنها ما را زنده نگه داشته و بلکه در اوج طبیعت نشانده، باید درباره وضعیت تمام ۸۶ میلیارد نورون و ۱۰۰ تریلیون اتصالات داخلی آنها اطلاعاتی داشته باشیم. احتمالا باید سطوح مختلف قدرت این اتصالات و وضعیت ده ها هزار پروتئینی موجود در هر کدام از این نقاط اتصال را هم بررسی نماییم.
این اعداد بسیار بزرگ هستند، این طور نیست؟
اما «استیون رز» یکی از عصب شناسان کالج گرشهام لندن می گوید که اینها کافی نیست و ما باید از نحوه تکامل این اتصالات در طول زندگی یک فرد و همچنین وضعیت اجتماعی زمان رشد وی هم اطلاعاتی داشته باشیم.
اما انجام چنین کاری قرن ها به طول خواهد انجامید.
نظریه دیگری وجود دارد که می گوید مغز ما شبیه کامپیوترهاست. اما یکی از مقالات مجله Wired در این رابطه این طور توضیح می دهد:
”انسان ها هزاران سال است که به دنبال درک ذهن و عملکرد آن هستند. و تعبیراتی برگرفته از دنیای تکنولوژی –مثل پردازنده های غشایی- یکی از راه هایی است که ما سعی در تعریف یا شبیه سازی عملکرد مغز داریم. شاید هویت بخشی به یک راز در قالب تعریف آن در یک چارچوب آشنا کار راحت تری برای ما باشد. در یونان باستان، مغز یک سیستم هیدرولیکی محسوب می شد؛ در قرن ۱۸ میلادی فیلسوفان از ساعت های مکانیکی الهام گرفته و عملکرد مغز را به آنها تشبیه می کردند. اولین گروه از عصب شناسان قرن بیستم نورون ها را چیزی شبیه سیم و کابل های الکتریکی یا خطوط تلفن که سیگنال هایی مثل کدهای مورس را منتقل می کنند، در نظر می گرفتند. و البته امروز استعاره محبوب کامپیوترها هستند که سخت افزارها و نرم افزارهایشان دو گزینه محبوب برای تشبیه فعالیت های بیولوژیک مغز و فرآیندهای ذهنی آن محسوب می شوند.“
پس برای همه ثابت شده که انسان ها مغز بسیار بزرگ و پیچیده ای دارند اما بسیاری از رمز و رازهای آن همچنان ناشناخته باقی خواهند ماند. آیا در آینده ای نزدیک شاهد دستاوردی عظیم در کشف زوایای پنهان مغز خواهیم بود؟
طی چند دهه گذشته دانش بیشتری در مورد مراحل رشد مغز در انسان ها به دست آمده است. اندازه مغز انسان از زمان تولد تا رفتن به پیش از دبستان چهار برابر می شود. با رسیدن به سن ۶ سالگی مغز ما ۹۰ درصد از مرحله رشد خود را طی می کند هر چند این عضو پیچیده بدن تا اواسط ۲۰ سالگی همچنان به رشد خود ادامه می دهد.
اما چرا این قدر بزرگ؟
به نظر می رسد محیط تاثیر بسزایی در رشد اندازه مغز داشته باشد. «مارک ماسلین» پروفسور دیرینه شناس اقلیمی از کالج دانشگاهی لندن این طور توضیح می دهد:
”دانش دقیق جامعه و نیاز به پیگیری و کنترل روابط پیوسته در حال تغییر با افرادی که در زندگی می بینیم باعث خلق مغز این چنین پیچیده ما می شود.
به نظر می رسد مغز ما نسبت به آن چه که پیشتر درباره آن فکر می کرد انعطاف پذیری بیشتری داشته باشد. شواهد ژنتیکی جدید نشان می دهد که مغز انسان مدرن امروزی سازگاری بیشتری داشته و در مقایسه با محیطی که در اطراف شمپانزه ها وجود دارد، قادر به ایجاد و حفظ مدل های بیشتری است.“
اگر چه آناتومی مغز شمپانزه ها توسط ژن هایشان کنترل می شود اما مغز انسان مدرن امروزی، صرفنظر از نوع ژن هایش، توسط محیط شکل می گیرد.
مغزهای ما از قبل برنامه ریزی شده و برای سازگاری با محیط و جامعه از انعطاف پذیری بسیار بالایی برخوردارند. در نتیجه ساختار مغز هر نسل جدید از انسان ها با نسل قبلی تفاوت های اندکی داشته و با دنیای جدید و چالش های خاص محیطی اجتماعی آن سازگاری بیشتری دارد.